Kardinal (Singbahan Katoliko)

Iton kardinal in usa nga hitaas nga opisyal han Singbahan Katolika agsob usa nga gin-ordenar nga obispo, ngan pan-singbahan nga prinsipe han Singbahan Katolika. An mga kardinal ha katig-uban tinatawag nga Kolehiyo hin mga Kardinal, ngan ini hira komo usa nga katig-uban napili hin bag-o nga papa. An mga buruhaton han mga kardinal naglalakip han pagtambong hin mga kirigta han Kolehiyo ngan an ira pag-andam pagbulig ha tinagsa o ha mga grupo-grupo ngadto han apapa kun naaro hiya han ira sagdon. Kadam-an nga mga kardinal mayda mga dugang nga buruhaton, sugad hin pamuno hin diosesis o arkidiosesis o pagpadalagan hin departamento han Curia Romana.

An usa pa nga buruhaton hin kardinal amo an pagpili hin papa kun, tungod ha kamatayon o ha pagbiya ha paglingkod, an sede nagigin bakante. Han 1059, an katungod han pagpili han papa nagpabilin han nangunguna nga kapadian han Roma ngan han mga obispo han pito nga suburbikaryo nga mga sede. Dida hit sede vacante, an panahon tikang han kamatay o pagrenunsya han papa ngan han pagpili han masunod ha iya, an adlaw-adlaw nga pagdumara han bug-os nga Singbahan ginkakaptan han Kolehiyo han mga Kardinal. An katungod hin pagsakob han konklave hin mga kardinal nga mapili hin papa ha yana limitado la ngadto han waray pa umabot hin edad nga 80 ka tuig dida han adlaw han kamatay o pagrenunsya han papa.

An pulong nga cardinal han una gin-gamit pagtawag ngadto hin bisan hin-o nga padi nga permanente nga nahabutang o gin-inkardenar hin singbahan,^[1] o ha espesipiko ngadto hin nangunguna nga padi hin importante nga singbahan, ngan ini nahabasi han Linatin nga pulong nga cardo (bisagra), nga nangangahulogan nga "prinsipal" o "manguna" o "paginsyahan". Gingamit ini nga kahulogan han pulong han mga tikang ika-siyam nga gatostuig han mga padi han tituli (parokya) han diosesis han Roma.^[1] In nahabilin hin mga kardinal han una ginpabilin han Singbahan han Inglaterra, nga diin an titulo han "kardinal" ginkakaptan pa gihapon han duha nga nangunguna nga api han Kolehiyo han Minor nga mga Kanon han Katedral ni San Pablo.

Han ika-12 nga gatostuig nagtikang an pagbuhat nga pagbutang hin mga ekklesiastiko tikang ha gawas han Roma komo mga kardinal, nga diin tagsa usa ginbutang hin singbahan ha Roma komo iya singbahan titular, o kundi man mahidugtung ha usa han mga suburbikaryo nga mga diosesis samtang inkardendado hin diosesis nga gawas han kanan Roma.